Światowa Konstytucja Praw Dziecka czyli Konwencja o Prawach Dziecka
W dniu 20 listopada 1989 roku Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych uchwaliło po latach negocjacji Konstytucję o Prawach Dziecka. Weszła ona ostatecznie w życie 2 września 1990 roku. Zaczęła obowiązywać od 7 lipca 1991 roku. Konwencja o Prawach Dziecka, nazywana powszechnie Światową Konstytucją Praw Dziecka, obowiązuje w niemal wszystkich państwach na świecie. Dokument składa się z preambuły i 54 artykułów, w których zostały spisane wszystkie prawa, przysługujące każdemu dziecku do ukończenia 18 roku życia. Do podstawowych praw dziecka należą m.in. prawo do wychowywania w rodzinie, prawo do wyrażania własnych poglądów, prawo do edukacji i godziwych warunków życia. Polska miała duży wkład w powstanie Konwencji – była jej inicjatorem, przedkładając w 1978 roku Komisji Praw Człowieka ONZ projekt, który był później dwukrotnie modyfikowany. Na podstawie konwencji powołano do życia Komitet Praw Dziecka - organ nadzorujący jej realizację przez państwa, które ją ratyfikowały.
Przy uchwalaniu Konwencji o Prawach Dziecka szczególnie silny nacisk położono na fakt, że dziecko uznaje się nie za obiekt w rękach rodziców, nauczycieli, organów publicznych, instytucji, lecz za odrębny podmiot w grupie rodzinnej i w innych grupach społecznych.
Podmiotowość dziecka oparto na uznaniu, że jest ono osobą. Dla podkreślenia podmiotowości dziecka, jako osoby, Konwencja przyznała mu określone prawa wynikające z całokształtu praw człowieka i obywatela, gwarantując mu poszanowanie jego tożsamości i godności niezależnie od wieku i stopnia rozwoju.
Konwencja ustanawia status dziecka, oparty na następujących założeniach:
- dziecko jest samodzielnym podmiotem, ale ze względu na swoją niedojrzałość psychiczną i fizyczną wymaga szczególnej opieki i ochrony prawnej,
- dziecko, jako istota ludzka, wymaga poszanowania jego tożsamości, godności i prywatności,
- rodzina jest najlepszym środowiskiem wychowania dziecka,
- państwo ma wspierać rodzinę, a nie wyręczać ją w jej funkcjach.
Konwencja chroni wszystkie osoby poniżej osiemnastego roku życia, opiera się na czterech podstawowych zasadach:
- Dzieci nie wolno dyskryminować ze względu na rasę, kolor skóry, płeć, język, religię, pochodzenie narodowościowe, etniczne czy społeczne,
- Dzieci mają prawo do rozwoju we wszystkich aspektach swego życia (rozwój fizyczny, społeczny, duchowy, psychologiczny),
- Dobro dziecka należy stawiać na pierwszym miejscu,
- Dzieci powinny mieć zapewnione uczestnictwo w decyzjach dotyczących ich życia; przy czym, prawa i wolności osobiste dziecka to:
- prawo do życia i rozwoju,
- prawo do tożsamości i identyczności (nazwisko, imię, obywatelstwo, wiedza o własnym pochodzeniu),
- prawo do swobody myśli,
- prawo do wyrażania własnych poglądów i występowania w sprawach dziecka dotyczących, w postępowaniu administracyjnym i sądowym,
- prawo do wychowywania w rodzinie i kontaktów z rodzicami w przypadku rozłączenia z nimi,
- prawo do wolności od przemocy fizycznej lub psychicznej, wyzysku, nadużyć seksualnych i wszelkiego okrucieństwa;
Prawa socjalne to:
- prawo do odpowiedniego standardu życia,
- prawo do ochrony zdrowia,
- prawo do zabezpieczenia socjalnego,
- prawo do wypoczynku i czasu wolnego;
Prawa kulturalne to :
- prawo do nauki,
- prawo do korzystania z dóbr kultury,
- prawo do informacji,
- prawo do znajomości swoich praw.
Konwencja o Prawach Dziecka jest dokumentem obowiązującym w niemal wszystkich państwach świata.