Uczniowie Szkoły Podstawowej im. Armii Krajowej w Olesznie w roku szkolnym 2010/2011 realizowali V międzyszkolny projekt edukacyjny w ramach Stowarzyszenia Szkół Bohaterów Armii Krajowej. Realizacja tego projektu miała na celu:

• popularyzowanie wśród młodzieży wiedzy o bohaterach Armii Krajowej, w tym o Zbigniewie Kruszelnickim „Wilku”, dowódcy oddziału partyzanckiego,
• pogłębianie wiedzy o najnowszej historii Polski,
• rozwijanie wiedzy o historii regionu,
• poznanie Miejsc Pamięci Narodowej ( pomniki, nagrobki, tablice, Izby Pamięci) związanych z historią walk o wolność regionu, w którym mieszka uczeń,
• poznawanie cmentarzy, pomników, tablic pamięci, zabytków architektury i obiektów użyteczności publicznej w Kielcach na trasie rajdu,
• kształtowanie właściwych postaw patriotycznych młodego pokolenia poprzez upowszechnianie wiedzy o historii II wojny światowej, o roli Armii Krajowej, działalności Polskiego Państwa Podziemnego i Rządu Polskiego na emigracji w walce o niepodległą i suwerenną Polskę,
• nawiązanie kontaktów z rówieśnikami z innych szkół,
• integrowanie młodzieży i nauczycieli wokół wspólnego działania i rozbudzanie aspiracji poznawczych i twórczych,
• kształtowanie kompetencji społecznych i obywatelskich w tym umiejętności promowania własnej szkoły i regionu,
• współpraca z organizacjami samorządowymi i organizacjami zrzeszającymi kombatantów II wojny światowej,
• promowanie aktywnych form spędzania wolnego czasu i wypoczynku,
• wykorzystanie rajdu jako jednej z form efektywnego wdrażania edukacji regionalnej i patriotycznej.

Podsumowaniem projektu był piąty dwudniowy rajd pieszy: Śladami Zbigniewa Kruszelnickiego „WILKA” i kieleckich miejsc pamięci Armii Krajowej.

Oddział „WILKA” specjalizował się w dywersji kolejowej. Drugim ważnym kierunkiem działalności oddziału były akcje rozbrojeniowe dokonywane w Kielcach i najbliższej okolicy. Zawsze akcją dowodził "Wilk" przebrany w niemiecki mundur. Znał on doskonale język niemiecki, posługiwał się nim w czasie działań skierowanym przeciwko Niemcom. Pierwsza poważniejsza akcja przeprowadzona przez "Wilka" miała miejsce 26 II 1944 r. na stacji Kielce - Herby, podczas której zabrano z pociągu stojącego na stacji około 30 tys. sztuk amunicji do krótkiej broni i pistoletów maszynowych. Osiągnięciem dowódcy i jego oddziału była akcja na szosie Kielce - Kraków w Czerwonej Górze, przeprowadzona w dn. 31 V 1944 r. , w której wzięło udział 28 podkomendnych Zbigniewa Kruszelnickiego ( oddział liczył 30 partyzantów). Partyzanci zatrzymywali niemieckie samochody, rozbrajając około 40 Niemców. Siedmiu spośród nich zginęło, ponieważ stawiali opór. Wśród zabitych znaleźli się dwaj oficerowie SS : ppłk Doppler i mjr Kutschorek. Przy Dopplerze znaleziono mapy, plany akcji przeciwko partyzantom oraz listę 224 osób, które gestapo miało aresztować. Dokumenty te przekazano do komendy obwodu AK w Kielcach. Ponadto zdobyto w tej akcji 20 karabinów, 6 pistoletów maszynowych, 16 sztuk krótkiej broni, znaczną ilość amunicji, mundury niemieckie.

Epilogiem działania Z. Kruszelnickieg "Wilka" była akcja na Miedzianej Górze 5.06.1944 r., w której "Wilk", "Długi" i "Czarny" chcieli zdobyć niemiecki samochód wojskowy, którym chcieli przetransportować oddział do Daleszyc na spotkanie z "Barabaszem" i odebrać zrzuty następnego dnia. W zatrzymanym samochodzie, przyczepie siedzieli żołnierze SS. W nierównej walce zginęli: "Wilk" i jego koledzy: "Długi" - Maciej Jeziorowski i "Czarny" - Witold Sobierajski.

Staraniem Światowego Związku Żołnierzy AK w 1991r. porucznik „WILK” został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militarii.

W tym roku głównym organizatorem rajdu była Szkoła Podstawową nr 18 im. Zbigniewa Kruszelnickiego „Wilka” w Kielcach. Szlakiem ważnych wydarzeń historycznych wędrowało około 160 uczestników, którzy reprezentowali 9 szkół z województwa świętokrzyskiego, to jest:

• Szkołę Podstawową im. Armii Krajowej w Olesznie,
• Szkołę Podstawową im. płk. Mariana Sołtysiaka „”Barabasza” w Daleszycach,
• Szkołę Podstawową nr 18 im. Zbigniewa Kruszelnickiego „Wilka” w Kielcach,
• Szkołę Podstawową im. Partyzantów AK Ziemi Kieleckiej w Sukowie,
• Szkołę Podstawową nr 1 im. Tajnego Nauczania w Zagnańsku,
• Zespół Szkół im. Oddziału AK „Wybranieccy” we Wzdole Rządowym,
• Publiczne Gimnazjum im. Jana Piwnika „Ponurego” w Bodzentynie,
• Gimnazjum nr 26 im. Wojciecha Szczepaniaka w Kielcach,
• Szkołę Podstawową im. Armii Krajowej Korpus „Jodła” w Łącznej.

Harmonogram rajdu:

1. Spotkanie uczestników w Szkole Podstawowej nr 18 im. Zbigniewa Kruszelnickiego„Wilka” w Kielcach.
2. Kościół Miłosierdzia Bożego na Czarnowie – uroczysta – Msza Święta w intencji żołnierzy, partyzantów AK i innych ugrupowań walczących w czasie II wojny światowej.
3. Pomnik Homo Homini przy Cmentarzu Partyzanckim – ul. Piotra Ściegiennego.
4. Cmentarz Partyzancki – ul. Piotra Ściegiennego:
   • grób Z. Kruszelnickiego „Wilka”, (na Starym Cmentarzu grób Macieja Jeziorowskiego ps. „Długi”, który zginął razem z „Wilkiem” i „Czarnym”,
   • grób prezydenta Kielc Stefana Artwińskiego (1862-1939), zamordowanego we IX 1939 r.,
   • grób Wojciecha Szczepaniaka – Patrona Gimnazjum nr 26 w Kielcach,
   • grób Macieja Jeziorowskiego ps. „Długi”, który zginął razem z „Wilkiem” i „Czarnym”,
   • symboliczna mogiły: Polaków prześladowanych i zamordowanych przez hitlerowców, stalinowców i rodzimych oprawców w latach 1939 – 1989,
   • symboliczny grób majora Henryka Dobrzańskiego Hubala (1896 – 1940), uczestnika wojny obronnej 1939 r., dowódcy Oddziału Wydzielonego Kawalerii Wojsk Polskich, poległego pod Anielinem w walce z Niemcami,
   • mogiła Katyńska (z trzema krzyżami) – na niej tablica z nazwiskami 184 osób związanych z Kielcami, zamordowanych w miejscach kaźni na wschodzie,
   • mogiła ofiar niemieckich obozów koncentracyjnych z urną zawierającą prochy ofiar z obozu w Oświęcimiu,
   • obelisk poświęcony Pamięci Wybranieckich - poświęcony żołnierzom legendarnego oddziału partyzanckiego Armii Krajowej Mariana Sołtysiaka Barabasza,
   • pomnik Pamięci Armii Krajowej,
5. Skwer Szarych Szeregów:
   • Aleja Sław z 40 popiersiami, znanych osób: kompozytorów, piosenkarzy, pisarzy, malarzy,
   • Pomnik Pamięci Harcerzom poświęcony harcerzom poległym za Ojczyznę odsłonięty w 1982 r. podczas obchodów 70-lecia harcerstwa w Kielcach,
   • Obelisk przy ulicy Solnej upamiętniający wydarzenie z 15.06.1944 r, jakim było wykonanie w pobliżu budynku gestapo wyroku śmierci na Franzu Wittku - szefie tutejszych konfidentów przez żołnierzy Armii Krajowej dowodzonych przez cichociemnego podporucznika Kazimierza Smolaka ps. „Nurek”
6. Park Miejski im. S. Staszica:
   • pomnik Biruty,
   • muszla Koncertowa: Międzyszkolny konkurs historyczny wiedzy o Z. Kruszelnickim „Wilku” i AK.
7. Dawne więzienie, budowa Muzeum Armii Krajowej.
8. Wzgórze Zamkowe (obiekty w zasięgu wzroku:
   • Pałac Biskupów Krakowskich, Ogród Włoski
   • Sanktuarium Marszałka Piłsudskiego
   • Plac Panny Marii, Ks. J. Popiełuszki,
   • Dzwonnica,
   • Plac Katedralny: pomnik bp Cz. Kaczmarka, grób Bartosa Głowackiego.
9. Bazylika katedralna:
   • Płyta Armii Krajowej wewnątrz,
   • obraz Matki Bożej Łaskawej Kieleckiej,
   • tablice na zewnętrznej ścianie bazyliki,
   • tablica pamiątkowa TON,
   • pomnik bp. M. Kaczmarka,
   • tablice na gmachu katedry .
10. Plac Jana Pawła II, obiekty w zasięgu wzroku:
    • Pomnik Jana Pawła II:
    • Dworek Leszczyków,
    • Muzeum Lat Szkolnych S. Żeromskiego,
    • Seminarium Duchowne,
    • Kuria Biskupia,
    • Muzeum Diecezjalne,
    • Radio Plus,
11. Skwer S. Żeromskiego:
    • Pomnik Armii Krajowej (Pomnik Jodły to sześciometrowy monument z patynowanego brązu autorstwa prof. Wincentego Kućmy przedstawia łuk triumfalny, którego środkowa przestrzeń wycięta jest na kształt jodły. W całość autor wkomponował sześć sylwetek partyzantów. Po obydwu stronach łuku wyryto informacje o Polskim Państwie Podziemnym oraz o Armii Krajowej. Kryptonim Jodła nosił kielecki okręg, a w czasie akcji Burza - korpus AK. W cokół pomnika wmurowana jest ziemia z pól bitewnych. Pomnik został odsłonięty 20 sierpnia 2005 roku. Uroczystego odsłonięcia pomnika dokonali m.in. gen. Antoni Heda "Szary", płk. Kazimierz Załęski "Bończa", mjr Edmund Majchrowicz "Sawan" oraz Przewodniczący Komitetu Honorowego Budowy Pomnika Juliusz Braun. Pomnik został poświęcony przez bp Diecezji Kieleckiej K. Ryczana.
12. Plac Niepodległości (Pomnik Niepodległości).

Uczestnicy rajdu poznali zatem na terenie miasta Kielc miejsca upamiętniające wydarzenia i postaci związane z Armią Krajową.

Bohaterowie Amii Krajowej odzwierciedlają autentyczny wymiar miłości ojczyzny – postawę bezinteresowności i heroizmu, stanowiącą wyzwanie dla „polskiego dziś”. Wielu z nich po latach mówi: „…Wtedy patriotyzm po prostu był w powietrzu. Myśmy tym oddychali. To była wyśniona przez naszych ojców, wreszcie wolna Polska”. Sam papież Benedykt XVI polską historiozofię streścił niezwykle wymownie, podkreślając, że „… z heroizmu i męstwa narodu zrodziła się wolna Polska”.

Dobrze by było , aby młodzi ludzie zdawali sobie sprawę z tego, że tylko z pamięcią historyczną, jako depozytem przeszłości możemy otwierać się na perspektywę godnego jutra.

Zobacz zdjęcia.

Anna Resiak – koordynator międzyszkolnego projektu

w Szkole Podstawowej im. Armii Krajowej w Olesznie