Do dowodu szkolnego Szkoły Podstawowej w Olesznie należą okoliczne wsie: Świdno, Wola Świdzińska, Chotów, Zabrody, Dąbrówki, Kozia Wieś. Rejon ten, podobnie jak cała Ziemia Kielecka, jest ściśle związany z działalnością Armii Krajowej. W samym Olesznie znajdowała się placówka nr 7 podobwodu III Obwodu Włoszczowa, na terenie którego działało kilka oddziałów partyzanckich, między innymi bataliony "Marcina" i "Przeboja", które wchodziły w skład 74 pp. AK. Oddziały te, w których szeregach znajdowało się wielu mieszkańców Oleszna i okolicznych miejscowości, stoczyły na naszym terenie kilka potyczek i bitew z Niemcami, z których najbliższe miały miejsce :

25 lipca 1944 r. pod Zabrodami, gdzie oddział dowodzony przez "Marcina” rozbił oddział SS., zdobywając wozy z oporządzeniem wojskowym, broń i amunicję. Zginęło w walce 6 esesmanów, strat własnych nie poniesiono.

26 lipca 1944 r. pod Olesznem - ten sam oddział "Marcina" wraz z oddziałem partyzanckim NSZ dowodzonym przez kpt. "Żbika" rozbiły oddział SS. idący na odsiecz walczącym w dniu poprzednim pod Zabrodami. W walce zginęło 21 Niemców oraz 4 partyzantów.

29 września 1944 r. w pobliżu Koziej Wsi - patrole 74 pp. AK pod dowództwem "Przeboja" i "Sosny" rozbiły oddział SS., zdobywając broń, amunicję i granaty. Zginęło 19 Niemców i jeden partyzant.

Oleszno leżało również na szlaku bojowym I Batalionu 2 pp. Legionów Armii Krajowej ze Świętokrzyskich Zgrupowań Partyzanckich AK, którego dowódcami byli "Ponury"- Jan Piwnik, a następnie "Nurt" - Eugeniusz Kaszyński. Batalion ten przebywał przez dłuższy czas w naszym rejonie jesienią 1944 roku i stoczy 30. października bitwę pod Chotowem.

Wydarzenia te upamiętnione zostały trzema pomnikami: w Chotowie, Olesznie i Koziej Wsi oraz dwoma tablicami: w Kościele Parafialnym w Olesznie oraz na budynku Szkoły Podstawowej w Olesznie. Na cmentarzu parafialnym w Olesznie znajdują się mogiły 15 żołnierzy poległych w boju pod Chotowem oraz symboliczny grób ich dowódcy "Nurta". Tutaj również znajduje się pomnik żołnierzy z I Batalionu 2 pp. Legionów AK poległych w dniach 24-30 października 1944 r. w okolicach Oleszna. Nasza wieś, podobnie jak kilka innych miejscowości na terenie województwa kieleckiego, jest miejscem spotkań rocznicowych żołnierzy AK. Corocznie w ostatnią niedzielę października zbierają się tu przybyli z całej Polski pozostali przy życiu żołnierze majora "Nurta", aby wziąć udział w uroczystej mszy świętej, a następnie spotkaniu przy pomniku w Chotowie. W Olesznie aktywnie działa Koło Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, mające swój sztandar.

Szkoła Podstawowa w Olesznie od szeregu lat prowadzi szeroką działalność w zakresie wychowania patriotycznego swoich uczniów. Zawsze szczególnie uroczyście obchodzone są na terenie naszej placówki rocznice wydarzeń historycznych, zwłaszcza tych związanych z walką Polaków o wolność i niepodległość. Uczniowie szkoły corocznie biorą udział w wycieczkach, rajdach rowerowych i pieszych do miejsc pamięci narodowej. Również w programie każdej wycieczki krajoznawczo-turystycznej uwzględniana jest ta tematyka. Organizowane są również wyjazdy w celu zwiedzania muzeów, izb pamięci narodowej i okolicznościowych wystaw, ostatnio np.; uczniowie obejrzeli ekspozycję "Nurt - Ponury i ich żołnierze". Szkoła nawiązała szerokie kontakty z kombatantami II wojny światowej, zarówno z tymi mieszkającymi na terenie Oleszna i jego okolic, jak i z całego terenu Polski. Gościli u nas między innymi płk Leon Pająk -uczestnik obrony Westerplatte, Władysław Kołaciński "Żbik"- dowódca oddziału partyzanckiego NSZ walczącego w rejonie Oleszna, Zdzisław Rachtan "Halny' Anna Mirecka-Lubowicka "Hanka" .Andrzej Kasten "Zulejka" .Zdzisław Witebski "Poraj" - członkowie Zarządu Głównego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowe, żołnierze, Świętokrzyskich Zgrupowań Partyzanckich. Żołnierze AK z Oleszna i Włoszczowy są bardzo częstymi gośćmi w szkole, biorą udział w szkolnych uroczystościach o charakterze patriotycznym, np.: akademiach rocznicowych, apelach poległych, spotykają się z młodzieżą na lekcjach historii, wiedzy o społeczeństwie, czy też godzinach do dyspozycji wychowawcy klasowego. Od kilkudziesięciu lat uczniowie sprawują opiekę nad mogiłami żołnierskimi oraz nad pomnikami i tablicami upamiętniającymi czyn zbrojny AK i poległych jej żołnierzy. Za działalność tą szkoła otrzymała Złotą Odznakę Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej.

W świetle przedstawionych faktów można zrozumieć, dlaczego społeczność lokalna wraz z całą społecznością szkolną poczuwa się do związku z wojennymi i powojennymi losami żołnierzy AK i pragnie przyczynić się do przywrócenia ich godności i honoru, nadając szkole, która w ubiegłym roku obchodziła swoje sześćdziesięciolecie, imię "Armii Krajowej".

Edward Karpiński